【台語世界】趣味ê遊覽

文／Âng Ek-sim

2020年ê疫情是kòng破人類ún-tūn生活ê天條大罪。生活雄雄hō͘天意關機到ē-tàng重開機ê時，soah發現有ê零件lak- -去、有ê sio͘h-to͘h- -ê、有ê ah-suh- -tio̍h-ê、規組害了了- -ê、有ê hông擲掉- -ah。佳哉，我是規組好好koh ē-tàng四界去。

疫情了後，國內ê遊覽團像雨過ê竹筍一直puh-íⁿ，一工、兩工、三工- -ê攏有，kè-siàu三不等好歹字運，好運- -ê tio̍h時鐘，歹運- -ê tio̍h番仔火枝，m̄-koh通常是食好鬥sio報。這个疫情hō͘咱知影ài活tī chit-má，有啥物ài做、ài食、ài beh創啥緊去免koh等- -ah；心境、腳步mā ài tòe leh調整。好朋友加減有相招去thit-thô，我mā ē去。

少年ê時囡仔koh細漢，攏規家伙仔車駛- -leh khah自由，beh去佗位時間家己chhiâu，半暝仔出門sńg三暝三日轉來koh一尾活龍。Taⁿ有歲了後，我感覺tòe行tòe食、罔看、坐車thit-thô、la̍k痟話、輕鬆koh方便。Chit-má無仝ê是免駛車，sńg，mā足thiám neh，已經m̄是一尾活龍chiah輕鬆，顛倒是一尾死蟲，轉來ē先睏hō͘死chiah拍算。

遊覽團beh好sńg，靈魂人物是導遊，喙水ài好ài會曉講歷史、講人文，ài看人講人話、看鬼講鬼話。Ài kā人客ê心情lā hō͘爽，ài鼓舞開錢tàu o͘-ián，錢開hō͘完khah免囥tī lak-tē-á leh操煩，錢開hō͘了khah免提去跋筊- -lah。導遊不時提醒咱趁少年ē行ē走真福氣，bē行bē走真費氣。車頂nā有leh推銷藥仔，ài加減捧場，食tio̍h藥青草chi̍t-chio̍h，食m̄-tio̍h藥客廳chhu草蓆，有食有保庇，無食大心氣。

Nā賣四秀仔食ê物件，m̄-thang客氣盡量食，食別人ê ài殺、食家己ê ài節、食厝邊頭尾ê ài無站無節。

人nā leh唱kha-lá OK千萬m̄-thang凍霜ài kâng拍撲仔，第一个拍撲仔- -ê你是好額人、第二个拍撲仔- -ê lín tau開銀行、beh拍ná m̄拍- -ê是ē氣死人，風度ài好ŏ͘！

Kiàn-nā出門逐个攏互相提醒比看siáng今仔日無開錢，m̄-koh便nā開始推銷物件，kài少有khiā koân山看馬sio-that- -ê，隨人ê理智線攏chiâu斷- -去。真正甘願相信七月時仔有鬼mā無愛相信推銷ê彼支喙，家己紮無夠koh借來鬥。遊覽車ê經濟mā袂輸Costco lù卡ê實力，查某人錢財自由烏白買真恐怖！

Chit-má遊覽車公司mā足重視司機ê工時，nā超時ē hông罰錢，所以一工ê行程以前ē包暗頓，chit-má攏緊緊tī 6點gōa-á tō ài緊轉- -來。導遊講自疫情開始到taⁿ，台灣頭到台灣尾因為袂當出國ê緣故，hō͘家己踏kah強欲爛- -去ah，品質猶原無提升，政府官僚m̄知檢討kap業者四界kâng kòng-phàn-á ê心態仝款無藥醫，早tō贏贏筊跋kah輸- -去，m̄-chiah有人leh keng-thé「好額人去墾丁，散食人去Okinawa」，三好加一好。

台灣字（白話字）版
Chhù-bī Ê Iû-lám

2020 nî ê e̍k-chêng sī kòng-phòa jîn-lūi ún-tūn seng-oa̍h ê thian-tiâu tōa chōe. Seng-oa̍h hiông-hiông hō͘ thian-ì koaiⁿ-ki kàu ē-tàng têng khui-ki ê sî, soah hoat-hiān ū lêng-kiāⁿ lak- -khì, ū- -ê sioh-toh- -ê, ū- -ê ah-su- -tio̍h ê, kui-cho͘ hāi liáu-liáu- -ê, ū- -hông tàn-tiāu ah. Ka-chài, góa sī kui-cho͘ hó-hó koh ē-tàng sì-kè khì.

E̍k-chêng liáu-āu, kok-lāi ê iû-lám thoân-thé chhiūⁿ hō͘ kòe ê tek-sún it-ti̍t puh-íⁿ. Chi̍t-kang, nn̄g-kang, sann-kang- -ê lóng ū. Kè-siàu sam-put-téng hó-phiáⁿ jī-ūn. Hó-ūn- -ê tio̍h sî-cheng, pháiⁿ-ūn- -ê tio̍h hoan-á-hóe ki. M̄-koh thong-siông sī chia̍h hó tàu sio-pò. Chit-ê e̍k-chêng hō͘ lán chai-iáⁿ ài oa̍h tī chit-má. Ū siáⁿ-mih ài chò, ài chia̍h, ài beh chhòng-siáⁿ kín-khì, bián koh tán ah! Sim-kéng, kha-pō͘ mā tòe leh tiâu-chéng. Hó pêng-iú ke-kiám ū sio-chio khì thit-thô. Góa mā ē khì.

Siàu-liân ê sî, gín-á sè-hàn, lóng kui ke-hóe-á chhia sái leh khah chū-iû, beh khì tó-ūi ka-kī chhiâu. Pòaⁿ-mê chhut-mn̂g sńg 3-mê 3-ji̍t tńg- -lâi koh chi̍t-bóe oa̍h-lêng. Taⁿ ū hòe liáu-āu góa kám-kak tòe-kiâⁿ, tòe-chia̍h, bóng khòaⁿ, chē-chhia thit-thô, la̍k siáu-ōe, khin-sang koh hong-piān. Chit-má bô-kāng ê sī bián sái-chhia, sńg mā chiok thiám neh. Í-keng m̄-sī chi̍t-bóe oa̍h-lêng chiah khin-sang, tian-tò sī chi̍t-bóe sí thâng. Tńg- -lâi, seng khùn hō͘ sí chiah phah-sǹg.

Iû-lám thoân beh hó sńg, lêng-hûn jîn-bu̍t sī tō-iû. Chhùi-súi ài hó, ài ē-hiáu kóng le̍k-sú, kóng jîn-bûn. Ài khòaⁿ lâng kóng lâng-ōe, khòaⁿ kúi kóng kúi-ōe. Ài kā lâng-kheh ê sim-chêng lā hō͘ sóng. Ài kó͘-bú khai-chîⁿ tàu o͘-ián. Chîⁿ khai hō͘ oân khah bián khǹg tī lak-tē-á leh chhau-hoân, chîⁿ khai hō͘ liáu khah bián the̍h khì poa̍h-kiáu! Tō-iû put-sí thê-chhéⁿ lán thàn siàu-liân ē kiâⁿ ē cháu chin hok-khì, bē kiâⁿ bē cháu chin hùi-khì. Chhia-téng nā ū leh thui-siau io̍h-á, ài ke-kiám phâng-tiûⁿ. Chia̍h tio̍h io̍h chheⁿ-chháu chi̍t-chio̍h, chia̍h m̄-tio̍h io̍h kheh-thiaⁿ chhu chháu-chhio̍h. Ū chia̍h ū pó-pì, bô chia̍h tōa sim-khùi.

Nā bē sì-siù-á chia̍h mi̍h-kiāⁿ, m̄-thang kheh-khì chīn-liōng chia̍h. Chia̍h pa̍t-lâng ài sat, chia̍h ka-kī ài chat, chia̍h chhù-piⁿ thâu-bóe ài bô chām bô chat.

Lâng nā leh chhiùⁿ kha-lá OK, chhian-bān m̄-thang tàng-sng ài kâng phah phok-á.
Tē-it phah phok-á- -ê lí sī hó-gia̍h-lâng, êtē-jī phah phok-á- -ê lín tau khui gîn-hâng,
beh phah ná m̄ phah- -ê khì-sí-lâng. Hong-tō͘ ài hó ǒ͘!

Kiàn-nā chhut-mn̂g tak-ê lóng hō͘-siong thê-chhéⁿ pí khòaⁿ siáng kin-á-ji̍t bô khai-chîⁿ. M̄-koh piān-nā khai-sí thui-siau mi̍h-kiāⁿ, kài chió ū khiā koân-soaⁿ khòaⁿ bé sio-that- -ê. Sûi lâng ê lí-tì-sòaⁿ lóng tn̄g- -khì. Chin-chiàⁿ kam-goān siong-sìn 7 goe̍h sî á ū kúi mā bô-ài siong-sìn thui-siau- -ê hit-ki chhùi! Ka-ki chah bô kàu koh chioh lâi tàu. Iû-lám-chhia ê keng-chè mā bē-su Costco lù khah ê si̍t-le̍k. Cha-bó͘-lâng chîⁿ-châi chū-iû o͘-pe̍h bé chin khióng-pò͘.

Chit-má iû-lám-chhia kong-si mā chiok tiōng-sī su-ki ê kang-sî. Nā chhiau-sî ē hoa̍t-chîⁿ. Só͘-í chi̍t-kang ê hêng-thêng í-chêng pau àm-tǹg, chit-má lóng kín-kín tī 6 tiám gōa cheng tō ài kín tńg- -lâi.Tō-iû kóng chū e̍k-chêng khai-sí kàu taⁿ, Tâi-oân thâu kàu Tâi-oân bóe in-ūi bē-tàng chhut-kok ê iân-kò͘, hō͘ ka-kī ta̍h kah kiōng beh nōa- -khì. Phín-chit iû-goân bô thê-seng. Chèng-hú koaⁿ-liâu m̄-chai kiám-thó kap gia̍p-chiá sì-kè kâng kòng-phàn-á ê sim-thài kāng-khoán bô io̍h i, chá tō iâⁿ-iâⁿ-kiáu poa̍h kah su- -khì. M̄-chiah ū-lâng teh keng-thé ”Hó-gia̍h-lâng khì Khún-teng, sàn-chhiah-lâng khì Okinawa.” 3 hó ka 1 hó!

＊本文轉載自《台灣字》雜誌