文、錄音／李宛青（台南大學附屬高中）
咱人一定有立場，khiā tī別人 ê 立場思考，chiah會全面，chiah bē失覺察。定定逐家會憢疑，為何上台 ê 政治人物哪會變了無仝？身邊ê同事升官後哪會mā是變一個人?一切攏是因為「政策慣性」。
政策慣性（policy inertia）是一種tī於政治、家庭kap人際關係中自然現象。這反映tī政權交替á-sī責任轉移後、囡仔長大變成父母了後，舊有ê政策kap行為模式猶持續存在。落尾家己煞成做in以前討厭 ê 人。M̄-sī m̄願改，是姑不二將 。
講著政治，新 ê 政府發現難chin歹sûi改變前朝 ê 政策，因為這m̄ kan-ta法規改變，猶牽涉規个官僚體系 ê 思維hām操作模式。家庭kap人際關係mā是如此。角色 ê 固化，m̄管外部環境變化，內部互動模式猶然維持舊有模式。會使按呢說：就是“立場無仝，看法無仝”，逐家因為不仝立場對仝一个事物有多樣ê解讀。這m̄-tān是觀點多樣性 ê 表現，mā是政策改變困難 ê 一個原因。逐家人àn伊 ê 立場出發，形成無仝ê認知kap行動模式。雖罔tī政權輪替之後，tī彼个權力位子上，看- -出-去ê角度著會窄化抑是同化，chia ê 舊有模式也bē隨改變。
按哲學ê角度，面對世間ê紛爭kap變化，保持一種看戲ê態度，tī混亂中走chhōe心中ê平和是有幫贊 ê。M̄是逃避現實，是用一種較koân ê心靈層次來觀察、處理世間ê問題。減少對權力和物質ê依賴，因為你看會著核心問題，bē因為別人立場ê轉變就tiô腳頓蹄，也bē因為看著kap你bô仝想法ê人，煞來睡bē落眠。會使tī政策和人際互動中走chhōe koh-khah穩定心情和諧ê方式。
橫直，了解政策慣性ê根源kap表現，透過哲理和高層次ê思考來對待世間紛爭，冷靜和理性角度來面對生活中挑戰。認為tio̍h ê代誌愛做，做ê時m̄通帶情緒去做；因為beh改變慣性，無hiah簡單，所有ê改變lóng ài tī集體認同之下，才有力量；趨勢力量有夠，順水捒船，自然而成。
台灣字（白話字）版
Chèng-chhek koàn-sèng (policy inertia)
Lán lâng it-tēng ū li̍p-tiûⁿ, khiā tī pa̍t-lâng ê li̍p-tiûⁿ su-khó, chiah ē choân-bīn, chiah bē sit-kak-chhat. Tiāⁿ-tiāⁿ ta̍k-ke ē giâu-gî, sī-án-chóaⁿ chiūⁿ-tâi ê chèng-tī-jîn-bu̍t ná-ē piàn liáu bô-kâng? Sin-piⁿ ê tông-sū seng-koaⁿ liáu-āu ná-ē mā-sī piàn chi̍t-ê-lâng? It-chhè long-sī in-ūi “chèng-chhek koàn-sèng”.
Chèng-chhek koàn-sèng (policy inertia) sī chi̍t chióng tī chèng-tī, ka-têng kap jîn-chè koan-hē tiong chū-jiân hiān-siōng. Che hoán-èng tī chèng-khoân kau-thè á-sī chek-jīm choán-î āu, gín-á tōa-hàn piàn-sêng hū-bió liáu-āu, kū-ê chèng-chhek hām hêng-ûi bô͘-sek iáu chhî-sio̍k chûn-chāi. Lo̍h-bóe soah chiâⁿ-chò in í-chêng thó-ià ê lâng. M̄-sī m̄-goān kái, sī ko͘-put-jî-chiong.
Kóng-tio̍h chèng-tī, sin ê chèng-hú hoat-hiān chin pháiⁿ sûi kái-piàn chêng-tiâu ê chèng-chhek. In-ūi che m̄ kan-na hoat-kui kái-piàn, iáu khan-siap chéng-kò koaⁿ-liâu thé-hē ê su-ûi hām chhau-chok bô͘-sek. Ka-têng kap jîn-chè koan-hē mā-sī sī jû-chhú. Kak-sek ê kò͘ -hòa, m̄-koán gōa-pō͘ khoân-kéng piàn-hòa, lōe-pō͘ hō͘-tōng bô͘-sek iû jiân î-chhî kū ū bô͘-sek. Ē-sái án-ne kóng , “tio̍h-sī li̍p-tiûⁿ bô-kâng, khòaⁿ-hoat bô-kâng”. Ta̍k-ke in-ūi bô kāng li̍p-tiûⁿ tùi kāng chi̍t-ê sū-bu̍t ū to-iūⁿ ê kái-tho̍k. Che m̄-tān sī koan-tiám to-goân-sèng ê piáu-hiān, mā-sī chèng-chhek kái-piàn khùn-lân ê chi̍t ê goân-in. Ta̍k-ke-lâng àn i ê li̍p-tiûⁿ chhut-hoat, hêng-sêng bô-kâng ê jīn-ti kah hêng-tōng bô͘-sek. Sui-bóng tī chèng-khoân lûn-thè liáu, tī hit-ê khoân-le̍k ūi-tì siōng, khòaⁿ- - chhut-khì ê kak-tō͘ tio̍h ē e̍h-hòa ia̍h-sī tông-hoa, chiah ê kū-ê bô͘-sek iā bē sûi kái-piàn.
Àn thiat-ha̍k ê kak-tō͘, bīn-tùi sè-kan ê hun-cheng kap piàn-hòa, pó-chhî chi̍t chióng khòaⁿ-hì ê thāi-tō͘, tī hūn-loān-tiong cháu-chhōe sim-tiong ê hô-pêng sī ū pang-chān- -ê. M̄-sī tô-phiah hiān-si̍t, sī iōng chi̍t chióng khah koân ê sim-lêng chân-chhù lâi koan-chhat, chhú-lí sè-kan ê būn-tê. Kiám-chió tùi khoân-le̍k hām bu̍t-chit ê i-nāi, in-ūi lí khòaⁿ-ē-tio̍h he̍k-sim būn-tê, bē in-ūi pa̍t-lâng li̍p-tiûⁿ ê choán-piàn tō tiô-kha-tǹg-tê, iā bōe in-ūi khòaⁿ-tio̍h kap lí bô-kāng siūⁿ-hoat ê lâng soah lâi khùn-bē lo̍h-bîn. Ē-sái tī chèng-chhek hām jîn-chè hō͘-tōng tiong cháu-chhōe koh-khah ún-tēng sim-chêng hô-hâi ê hong-sek.
Hûiⁿ-ti̍t, liáu-kái chèng-chhek koàn-sèng ê kin-goân kap piáu-hiān, thong-kòe tiat-lí hām ko chân-chhù ê su-khó lâi tùi-thāi sè-kan hun-cheng, léng-chēng hām lí-sèng kak-tō͘ lâi bīn-tùi seng-oa̍h tiong ê thiau-chiàn. Jīn-ûi tio̍h ê tāi-chì ài chò, chò ê sî m̄-thang tòa chêng-sū khì chò. In-ūi beh kái-piàn koàn-sèng, bô hiah kán-tan, só͘-ū ê kái-piàn lóng-ài tī chi̍p-thé jīn-tông chi-hā, chiah ū le̍k-liōng. Chhu-sè le̍k-liōng ū kàu, sūn chúi sak chûn, chū-jiân sêng-kong.
讀hōo你聽
[embed]https://youtu.be/MCBmiZcvcRg?si=L00UJVuXPE221U61[/embed]